Historia polityki (2014/15)

Sylabus

Sylabus

Wymagania wstępne

Brak

Cele

Zapoznanie studenta z pojęciem polityki, z historią rozumienia tego terminu, namysłu teoretycznego nad polityką oraz ewolucji praktyki politycznej na przestrzeni dziejów. Prezentacja różnych ujęć oraz modeli uprawiania polityki i sprawowania władzy.

Treści kształcenia

1. Dwa, trzy i pięć sposobów rozumienia słowa polityka
Klasyczne (teoretyczno-etyczne) i nowożytne rozumienie polityki; Politics, policy i police – jako trzy pojęcia i wymiary polityki; Pięć definicji współczesnych polityki: formalno-prawna, behawioralna, funkcjonalna, racjonalna, postbehawioralna.
2. Kultura polityczna czasów starożytnych
Pomiędzy refleksją etyczną Platona, Arystotelesa, stoików i Cycerona, a faktyczną praktyką polityczną greckiego polis i rzymskiej republiki; Starożytne korzenie nowożytnej polityki demokratycznej?
3. Instytucje polityczne starożytnej Grecji
Ustrój, instytucje, prawo i polityka ateńskiego polis
4. Instytucje polityczne starożytnego Rzymu
Ustrój, instytucje, prawo i polityka republikańskiego i cesarskiego Rzymu
5. Międzynarodowy wymiar polityki państw starożytnych
Koncepcje kształtowania polityki zagranicznej w czasach starożytnych; Hegemonia czy imperium?; Narodziny myślenia geopolitycznego.
6. Wczesnochrześcijańska refleksja polityczna
Pawłowy i Janowy stosunek chrześcijaństwa do państwa i polityki; Zarys myśli politycznej św. Augustyna; Konstantyński i gelazjański model relacji państwo-kościół.
7. Średniowieczna teologia polityczna
Pojęcie teologii politycznej; Cezaropapizm czy papocezaryzm?; Prawomocna świeckość państwa chrześcijańskiego; Zarys myśli politycznej św. Tomasza.
8. Przewrót Machiavellego – początki nowożytnego rozumienia polityki
Polityka jako działanie praktyczne: walka o zdobycie i utrzymanie władzy; Zagadnienie autonomii polityki od etyki; Zakres i granice polityki.
9. Oświeceniowe rozumienie polityki
Koncepcje Hobbesa i Rousseau; Narodziny liberalizmu politycznego; Pomiędzy państwem liberalnym Lockea, a statolatrią Hegla.
10. Totalitarne projekty polityczne i ich korzenie
Komunizm; Faszyzm; Nazizm. Autorytaryzmy.
11. Doktryny ekonomiczne i ich wpływ na życie polityczne i modele uprawiania polityki
Kapitalizm, socjalizm, społeczna gospodarka rynkowa, zglobalizowana gospodarka; Znaczenie i przełożenie stosunków własnościowych oraz modelu podziału dóbr na ustrój i kulturę polityczną oraz odwrotnie.
12. Współczesna demokracja
Projekt demokratyczny Kelsena; Demokracja liberalna w ujęciu Rawlsa.
13. Współczesny dyskurs polityczny i jego próżnia aksjologiczna
Utylitaryzm, naturalizm i racjonalizm jako nieudane próby sformułowania fundamentu aksjologicznego dla polityki; Dyskurs neomarksistowski, demokracja agonistyczna i emotywizm.
14. Katolicka nauka społeczna i postulat powrotu do arystotelesowsko-tomistycznego fundamentu etyki politycznej
Korzenie katolickiej nauki społecznej; Przesłanie i znaczenie katolickiej nauki społecznej.

Efekty kształcenia

Wiedza:
- student zna i rozumie pojęcie polityki, orientuje się w metodach definiowania zjawiska polityki i zjawisk pokrewnych; student posiada wiedzę o normatywnych modelach i sposobach uprawiania polityki oraz o faktycznej praktyce politycznej kolejnych epok historycznych; student zna podstawowe stanowiska teoretyczne zasadnicze dla historii doktryn politycznych i filozofii polityki (S_W01, S_W03, S_W04)

Umiejętności:
- student potrafi dokonywać analizy i interpretacji oraz przyporządkowania rodzajowego tekstów przedmiotowych; student potrafi identyfikować tezy i założenia składające się na dane stanowiska doktrynalne i koncepcje ustrojowe, oraz potrafi ustalać istniejące między nimi zależności (S_U01, S_U02, S_U03)

Metody dydaktyczne

Krótkie wykłady prowadzącego wprowadzające w problematykę danego zagadnienia; krytyczna analiza zadanych tekstów; dyskusja merytoryczna w oparciu o zadane teksty.

Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia

Obecność na zajęciach i przygotowanie merytoryczne; aktywność – udział w dyskusji; praca pisemna na temat związany z problematyką zajęć.

Lektury podstawowe

- Bartyzel J., „Dwa miecze”. Relacja Kościół–Państwo w tradycyjnym nauczaniu i w historii Christianitas, http://www.legitymizm.org/dwa-miecze .
- Bartyzel J., Teologia polityczna, http://www.legitymizm.org/ebp-teologia-polityczna .
- Bartyzel J., Ład i wolność, w: Ordoliberalizm. Historia niemieckiego cudu gospodarczego, Wydawnictwo PROHIBITA, Warszawa 2010.
- Benedykt XVI, Przemówienia papieża Benedykta XVI w Bundestagu pt. Serce rozumne z 22.09.2011, http://www.opoka.org.pl/aktualnosci/news.php?id=39463&s=opoka .
- Biały F., Konflikt jako wartość? Demokracja agonistyczna a populizm europejski w ujęciu Chantal Mouffe, w: Refleksje, nr. 1/2010, WNPiD UAM, Poznań 2010.
- Chafuen A., Wiara i wolność. Myśl ekonomiczna późnych scholastyków, Arwil, Warszawa 2009.
- Encyklopedia polityczna, t. 1: Polwen, Radom 2007 i t. 2: Polwen, Radom 2009.
- Finley M. I, Polityka w świecie starożytnym, Znak, Kraków 2000.
- Historia myśli politycznej – antologia tekstów, Scriptum, Kraków 2000.
- Jan Paweł II, Pamięć i tożsamość, Znak, Kraków 2005.
- Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska Christifideles laici, -http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_30121988_christifideles-laici_pl.html .
- Jan Paweł II, Przemówienie Ojca Świętego Jana Pawła II w Parlamencie RP z 11.06.1999, http://www.opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/przemowienia/warszawa_1_11061999.html .
- Kelly J. M., Historia zachodniej teorii prawa, WAM, Kraków 2006.
- Kelsen H., O istocie i wartości demokracji, Księgarnia Powszechna, Warszawa 1936.
- Machiavelli N., Książę, Antyk, Komorów 2004.
- MacIntre A., Dziedzictwo cnoty, PWN, Warszawa 1996.
Olszynka S., Zagadnienie emotywizmu we współczesnej filozofii polityki, w: Zeszyty Naukowe Towarzystwa Doktorantów UJ, Nr specjalny 3 (2/2011), Kraków 2011.
- Papieska Rada Iustitia et Pax, Kompendium nauki społecznej Kościoła, Jedność, Kielce 2005.
- Rawls J., Liberalizm polityczny, PWN, Warszawa 1998.
- Strauss L., Cropsey J., Historia filozofii politycznej, Fundacja Augusta hr. Cieszkowskiego, Fronda, Warszawa 2010.
- Szlachta B., Wczesnochrześcijańska refleksja polityczna, w: Krakowskie Studia z Historii Państwa i Prawa, vol. 3, WUJ, Kraków 2010.
- Szlachta B., Słownik społeczny, WAM, Kraków 2004.
Totalitaryzmy XX wieku. Idee – instytucje – interpretacje, WUJ, Kraków 2011.
- Ziółek P., Idea imperium, PWN, Warszawa 1997.