Teologia pastoralna (2014/15)

Sylabus

Sylabus

Wymagania wstępne

Ogólna znajomość teologii.

Cele

Ukazanie specyfiki teologii pastoralnej jako nauki teologicznej.
Docenienie znaczenia naukowej-teologicznej refleksji nad wszelkimi formami działalności w Kościele.
Ma zachęcić do samodzielnej krytycznej refleksji nad działalnością duszpasterską i wyposażyć w narzędzia niezbędne do przeprowadzenia takiej refleksji.

Treści kształcenia

WWykład zapoznaje studenta ze specyfiką teologii pastoralnej jako dyscypliny teologicznej. Przybliża historię jej powsta-nia; omawia rozwój i obecny stan tej dziedziny. Przedstawia różne jej koncepcje. Ma pomóc w formacji teologiczno-pastoralnego sposobu myślenia. Chodzi o umiejętność oceniania i rozwiązywania konkretnych problemów i sytuacji duszpasterskich w świetle teologicznych zasad wynikających z istoty dzieła zbawczego i jego uobecniania się w Kościele. Nie chodzi więc o danie gotowych recept na wszystkie możliwe do przewidzenia "przypadki" przyszłego duszpasterstwa, ale o wyrobienie zdolności samodzielnego przeprowadzenia diagnozy i podejmowania planowania decyzji w obliczu konkretnej sytuacji życiowej.
1. Wstępna definicja teologii pastoralnej
- prezentacja podstawowych definicji teologii pastoralnej pozwalająca studentowi uchwycić specyfikę tej dyscypliny
2. Duszpasterstwo w czasach Apostolskich i w okresie patrystycznym
- zapoznanie studenta z różnymi strategiami przepowiadania w pierwotnej wspólnocie Kościoła
- zapoznanie z życiem i działaniem (praxis) pierwotnej wspólnoty Kościoła
- ukazanie odmiennej metody ewangelizacji i inicjacji chrześcijańskiej wobec Żydów i pogan w pierwotnym Kościele
3. Duszpasterstwo i refleksja teologiczno-pastoralna od średniowiecza do roku 1777
- uchwycenie wpływu radykalnych zmian struktur społecznych na formy duszpasterstwa
- sposoby przeciwstawiania się Kościoła sytuacjom kryzysowym
4. Pragmatyczna koncepcja teologii pastoralnej
- opis kontekstu polityczno-społecznego pojawienie się teologii pastoralnej jako samodzielnej dyscypliny teologicznej
- zapoznania studenta z istotnymi założeniami tej koncepcji i ukazanie jakie jej elementy są aktualne dzisiaj
5. Nurt eklezjologiczny w teologii pastoralnej
- zapoznania studenta z istotnymi założeniami tej koncepcji i ukazanie jakie jej elementy są aktualne dzisiaj
- omówienie zależności między koncepcją teologii pastoralnej a teologiczną wizją Kościoła
- prezentacja wpływu tybindzkiej szkoły teologicznej na teologię pastoralną
6. Nowe prądy w teologii i w duszpasterstwie w XX wieku
- przybliżenie koncepcji teologii pastoralnej według Sewarda Hiltnera
- omówienie nurtu Pastorale d'ansamble
- próba spojrzenia: Sobór Watykański II a teologia pastoralna
7. Najnowsze koncepcje teologii pastoralnej
- omówienie wpływu nauk empirycznych na teologię pastoralną
- zapoznanie studentów z najnowszymi koncepcjami teologii pastoralnej
8. Zastrzeżenia wobec teologii pastoralnej
- rozważania nad szeregiem zastrzeżeń wobec teologii pastoralnej, jej braków epistemologicznych, nieskuteczności, „nie-teologiczności” itd.
- spojrzenie na duszpasterski charakter całej teologii
- omówienie konieczności refleksji teologiczno-pastoralnej
- zagadnienie odpowiedzialnego podejścia do działalności duszpasterskiej
- rozważania nad naturą wiedzy teologicznej
9. Jak stworzyć teologiczną teorię działania?
- naświetlenie relacji: teoria – praktyka w historycznej perspektywie
- omówienie podstawowych praw teorii działania: a) niewyprowadzalność działania z teorii,
b) Niesprowadzalność teorii do działania, c) Dialektyczna wzajemność teorii i działania
- perspektywa teologiczna
10. Przedmiot i metoda teologii pastoralnej
- przypomnienie relacji metodologicznych: przedmiot formalny – przedmiot materialny
- stanowisko restrykcyjne a rozszerzone rozumienie przedmiotu teologii pastoralnej
- relacja przedmiotu materialnego do formalnego w teologii pastoralnej
- omówienie zasady formalnej teologii pastoralnej według F. Blachnickiego
- określenie najważniejszych trudności metodologicznych w teologii pastoralnej
11. Wymiar kairologiczny refleksji teologiczno-pastoralnej
- rozumienie pojęcia znaków czasu
- problem rozeznawania znaków czasu, warunki i kryteria właściwego rozeznawania
- praktyczne sposoby rozeznawania
12. Wymiar kryteriologiczny refleksji teologiczno-pastoralnej
- zasada bosko-ludzka i jej komponenty składowe
- zasada formalna teologii pastoralnej według Franciszka Blachnickiego
- teologia pastoralna a nauki humanistyczne
13. Wymiar operatywny refleksji teologiczno-pastoralnej
- właściwe cechy decyzji duszpasterskiej
- planowanie w duszpasterstwie
- mechanizmy weryfikacji
14. Obszary działalności Kościoła
- zagadnienia tradycyjnego podziału działalności Kościoła według urzędów Chrystusa
- spojrzenia alternatywne
15. Rozmaite podmioty działalności Kościoła
- omówienie roli Kościoła powszechnego, jego struktura
- omówienie roli Kościoła partykularnego , jego struktura
- omówienie roli duchownych i wiernych świeckich (laikatu)
- omówienie wspólnej misji wszystkich podmiotów działalności Kościoła,
- rozważania nad przenikaniem się misji i zadań poszczególnych podmiotów Kościoła
- przybliżenie kwestii posługi duszpasterskiej

Efekty kształcenia

WW wyniku przeprowadzonych zajęć student w zakresach:
WIEDZA
- definiuje miejsce teologii pastoralnej w systemie nauk teologicznych oraz jej związków z innymi dyscyplinami nauko-wymi, zna system pojęciowy teologii pastoralnej;
- charakteryzuje historyczne uwarunkowania powstania tej dyscypliny teologicznej oraz opisuje tło polityczno-społeczne jej kształtowania się;
- rozróżnia poszczególne koncepcje teologii pastoralnej;
- posiada wiedzę na temat specyfiki działalności Kościoła;
UMIEJĘTNOŚCI
- potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę do analizy sytuacji, w której znajduje się Kościół;
- potrafi projektować działanie właściwe dla poszczególnych podmiotów działalności Kościoła;
KOMPETENCJE
- ma świadomość znaczenia apostolskich działań wszystkich podmiotów działalności Kościoła;
- posiada gotowość do podejmowania współpracy z różnymi instytucjami w Kościele;
- rozumie istnienie twórczego napięcia między charyzmatem a hierarchią oraz laikatem a duchownymi;

Metody dydaktyczne

Metody podające (wykład informacyjny, pogadanka, objaśnienie lub wyjaśnienie, prezentacja multimedialna); metody problemowe (wykład problemowy, wykład konwersatoryjny), metody aktywizujące (dyskusja dydaktyczna).

Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia

Efekt kształcenia: wiedza
- posiada wiedzę na temat miejsca teologii pastoralnej w systemie nauk teologicznych oraz jej związków z innymi dyscy-plinami naukowymi, i na temat systemu pojęciowego teologii pastoralnej;
- posiada wiedzę na temat historycznych uwarunkowań powstania tej dyscypliny teologicznej oraz opis tła polityczno-społecznego w czasie jej kształtowania się;
- posiada wiedzę na temat poszczególnych koncepcji teologii pastoralnej;
- posiada wiedzę na temat specyfiki działalności Kościoła;
Metody sprawdzenia i kryteria oceny
Czterdziestopięciominutowy test wiedzy (pytania otwarte i zamknięte) – minimum 60% poprawnych odpowiedzi, odby-wający się w okresie sesji egzaminacyjnych, lub egzamin ustny.

Efekt kształcenia: umiejętności
- potrafi wykorzystać posiadaną wiedzę do analizy sytuacji, w której znajduje się Kościół;
- potrafi projektować działanie właściwe dla poszczególnych podmiotów działalności Kościoła;
Metody sprawdzenia i kryteria oceny
Praca pisemna, zawierająca opis najważniejszych problemów pastoralnych własnej (rodzinnej) parafii oraz opis działań projektowych mających na celu rozwiązanie tych problemów.

Efekt kształcenia: kompetencje
- ma świadomość znaczenia apostolskich działań wszystkich podmiotów działalności Kościoła;
- posiada gotowość do podejmowania współpracy z różnymi instytucjami w Kościele;
- rozumie istnienie twórczego napięcia między charyzmatem a hierarchią oraz laikatem a duchownymi;
Metody sprawdzania i kryteria oceny
Grupowa dyskusja podsumowująca cykl zajęć (poprawność merytoryczna)

Lektury podstawowe

Ks. Ryszard Kamiński, Teologia Pastoralna, tom 1., Lublin 2000.
Daniel Bourgeios, Duszpasterstwo Kościoła, Poznań 2001.

Lektury uzupełniające

ks. Marek Dziewiecki, Komunikacja pastoralna, Kraków 2006.
Georges Chantraine SJ, Laikat Chrześcijanie w świecie, Warszawa 1993.
Ks. Franciszek Blachnicki, Teologia pastoralna ogólna, t. 2, Lublin 1971, s. 111.
Grzegorz Wielki, Księga reguły pasterskiej, Kraków 2003.
Michel Dujarier, Krótka historia katechumenatu, Poznań 1990.