Budowa organów
Budowa organów dla Międzyuczelnianego Kierunku Muzyki Kościelnej
Jednym z podstawowych celów powstania i organizacji Międzyuczelnianego
Instytutu Muzyki Kościelnej w Krakowie jest jak najdoskonalsze wykształcenie studentów w dziedzinie gry na organach. Z tego powodu, już na początku działania Instytutu podjęto kroki, zmierzające do zakupienia i montażu organów piszczałkowych, przy których studenci zdobywać będą niezbędne kwalifikacje zarówno do pełnienia funkcji organisty w kościołach, jak i mistrzowskich umiejętności organisty - wirtuoza. Ten cel - nabycia dobrej klasy instrumentu - zakładany był także w składanym wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
W 2009 roku, instrument firmy Klais, zbudowany (1966) i pierwotnie funkcjonujący na terenie Niemiec, odpowiedni dla potrzeb dydaktycznych (traktura mechaniczna, cztery manuały oraz klawiatura pedałowa, 57 głosów), został przewieziony do Krakowa.
Instrument został zakupiony w stanie niekompletnym. Oprócz wiatrownic, kontuaru, silnika i części konstrukcyjnych, posiadał on wszystkie piszczałki drewniane oraz część piszczałek metalowych. Menzury brakujących piszczałek zostały odtworzone na podstawie dokumentacji firmy Klais, co gwarantowało, że
wszystkie one będą wykonane zgodnie z pierwotnymi założeniami. Całkowitej wymiany wymagała traktura, przestarzała i mocno zniszczona, a także instalacja elektryczna. Z uzyskanej dotacji zostało również zakupione i zmontowane rusztowanie pod organy.
Instrument jest obecnie instalowany w kościele parafialnym św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Krakowie-Dąbiu, który to kościół dla tych organów, ze względu na ich potężne rozmiary, wydaje się być właściwym miejscem.
W okresie lat 2008-2009 poczyniono wiele prac montażowych i konstrukcyjnych, w tym między innymi:
ROK 2008
1. Przeprowadzono ekspertyzę instrumentu - podczas której wzięto pod uwagę walory techniczne instrumentu oraz jego obecny stan, oceniono zużycie materiału, oraz skalkulowano koszty niezbędne dla zaadoptowania instrumentu w nowych warunkach.
2. Przygotowano miejsce pod montaż instrumentu w kościele św. Stanisława BM - wykonanie szeregu badań i pomiarów służyło uniknięciu błędu w zakresie usytuowania instrumentu na chórze organowym w taki sposób, by uzyskać jak najlepsze efekty brzmieniowe i akustyczne.
3. Zakupiono zdekompletowany instrument . Jednocześnie podjęto działania w celu zdobycia od pierwotnego wytwórcy (firma Klais) wszystkich pomiarów i menzur, służących odtworzeniu optymalnego brzmienia poszczególnych głosów. Szczególnie ważne okazało się to działanie w przypadku głosów, których substancja brzmieniowa nie istniała, bądź była zdekompletowana.
4. Zakupiono i zamontowano rusztowanie - instrument wysokości ok. 11 metrów wymagał odpowiedniego rusztowania na którym odbywać się będzie jego konstrukcja.
ROK 2009
5. Przewieziono instrument do Krakowa - przewiezienie poprzedzono wykonaniem odpowiednich fotografii i zapisów, służących dobrej dokumentacji istniejącej substancji. Instrument przewieziono przy użyciu specjalistycznego transportu, tak by nie uszkodzić żadnego z jego elementów.
6. Wykonano część prac organmistrzowskich polegających na: osadzeniu wiatrownic, miechów, silnika i ustawieniu części piszczałek. Rozpoczęto także prace nad udoskonaleniem kontuaru i przygotowaniu nowej instalacji elektrycznej - prace wykonywano w kolejności wynikającej z konstrukcji organów w taki sposób, by większa ich część została zakończona przed zamontowaniem I części szafy (obudowy). W pierwszej fazie prac zamontowano istniejące elementy organów (miechy, wiatrownice, silnik i część piszczałek), każdy z nich poddając gruntownej renowacji i naprawie. Naprawy dotyczyły między innymi:
- zmiany pokrycia skóry na miechach
- prostowaniu i polerowaniu wygiętych piszczałek metalowych
- uzupełnieniu materiału piszczałek drewnianych
- pracach elektrycznych przy silniku oraz instalacji wewnętrznej
- odnowieniu i zmodernizowaniu kontuaru.
7. Ustalono, zaprojektowano i przygotowano elementy szafy organowej
- wykonano projekt architektoniczny szafy organowej
- dopasowano projekt do istniejących warunków przestrzennych i akustycznych
- wybrano optymalny materiał (drzewo dębowe)
- wykonano i zamontowano drewnianą konstrukcję całości obudowy
- wykonano dolną część szafy organowej (poziom wiatrownic oraz elementów traktury)
8. Przygotowano stosowną dokumentację przetargową oraz rozpisano i ogłoszono
przetarg na wykonanie części piszczałek do głosów językowych i labialnych, drewnianych i metalowych z terminem wykonania I etapu prac - grudzień 2009, II etapu prac - III 2010 (wrzesień 2009) - wyłoniony w drodze przetargu wykonawca Firma Zych Zakłady Organowe - różnorodność brakujących piszczałek (labialne i językowe, różnej wielkości) wymagało wyłonienia wytwórcy, który posiadając odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje, podoła temu skomplikowanemu zadaniu.
9. w II połowie roku 2009 zakupiono i zainstalowano nową trakturę dla całego instrumentu
10. W roku 2010 prace przy organach koncentrowały się na 2 elementach: systematycznym montowaniu na wiatrownicach kolejnych głosów (piszczałek) labialnych i językowych oraz budowie i montażu dalszych elementów szafy organowej.
Do chwili obecnej zamontowano oraz wstępnie zintonowano następujące głosy
Manuał 1 - Quintadena 8', Nachthorn 4', Octav 2', Waldflote 2'
Manuał 2 - Koppelflote 4', Octav 2'
Manuał 3 - Pommer 16', Schwebung 8'
Manuał 4 - Principal 8', Larigot 1 3/5', Vox humana 8'
Pedał - Subbas 16', Octav 4'
Dodatkowo zamontowano, ale nie dokonano jeszcze intonacji następujących głosów:
Manuał 1 - Nasard 2 2/3', Terz 1 3/5', Sifflet 1'
Manuał 3 - Querflote 2', Sesquialtera 2x, Mixtur 5x
Manuał 4 - Dulzian 16', Musette 8'
Pedał - Rohrgedackt 4', Hintersatz 5x
Poszczególne elementy szafy (drewnianej obudowy) organów wykonywane są systematycznie, w odniesieniu do prac organmistrzowskich Wykonawcą jest Pracownia Stolarska inż. Andrzej Wawro. W okresie roku 2010 wykonano następujące elementy szafy:
zakończono prace przy montażu podstawy szafy (tzw. cokołu)
kompletnie wykonano zabudowę przodu i boków w odniesieniu do manuału III i IV
częściowo zabudowano sekcję manuału I i II oraz sekcję pedału
wykonano szafę ekspresyjną
wykonano zadaszenie
Ponadto całkowicie odnowiono kontuar i wykonano nowy setzer.
Kolejne elementy szafy systematycznie wykonywane są w pracowni stolarskiej i montowane w organach. Prace przebiegają planowo i prowadzone są z należytą starannością.
ROK 2011
W roku 2011 zakończono prace dotyczące obudowy organów. Zamontowano tylną ścianę oraz ściany boczne. Wykonano także schody i innego rodzaju stopnie, służące dobremu dostępowi do strojenia wszystkich elementów instrumentu. Dokonano odpowiednich uzupełnień i poprawek malarsko-lakierniczych. Szafę odebrano do użytku w wyznaczonym terminie.
Ze strony organmistrzowskiej, w miesiącach I – III 2011 dokonano intonacji piszczałek należących
do następujących głosów:
Manuał 1 - Nasard 2 2/3', Terz 1 3/5', Sifflet 1'
Manuał 3 - Querflote 2', Sesquialtera 2x, Mixtur 5x
Manuał 4 - Dulzian 16', Musette 8'
Pedał - Rohrgedackt 4', Hintersatz 5x.
W kolejnych miesiącach dokonano osadzenia i intonacji brakujących głosów organowych, w sumie 57 głosów labialnych i językowych. Tym samym wszystkie piszczałki w organach zostały zamontowane i zintonowane.
W okresie wiosennym i letnim dokonano gruntownego strojenia całego instrumentu, które stanowi ostatni element budowy organów. Wykorzystując odpowiednią aurę pogodową i nasłonecznienie wnętrza kościoła, dokonano sprawdzenia wszystkich parametrów technicznych i brzmieniowych organów. Jednocześnie udoskonalono tablicę rejestrową, wymieniając jej oświetlenie na bardziej wyraziste.
Przeprowadzono także szereg testów działania organów we wszystkich możliwych kombinacjach rejestrowych i akustycznych. Na bieżąco eliminowano wszelkie zauważone usterki i niedoróbki.
We wrześniu 2011 roku Komisja nadzorująca budowę organów w składzie: ks. dr hab. Robert Tyrała, dr hab. Wiesław Delimat, ks. prof. Andrzej Zając i dr Mieczysław Tuleja dokonała odbioru technicznego instrumentu. Tym samym
instrument został oddany do użytku.
Realizacja zadania:
Fundacja im. Świętej Królowej Jadwigi dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (dawniej PAT)
Koordynator zadania:
ks. dr hab Robert Tyrała
Nadzór merytoryczny:
ks. dr Robert Tyrała
dr hab. Wiesław Delimat
ks. prof. Andrzej Zając
dr Mieczysław Tuleja
Organmistrz:
mgr Lech Skoczylas
Projekt architektoniczny szafy organowej:
mgr Marek Cholewka
Wykonawca szafy organowej
inż. Andrzej Wawro
Zdjęcia dzięki uprzejmości Pana Lecha Skoczylasa - Organmistrza.
Zrealizowano ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
Jednym z podstawowych celów powstania i organizacji Międzyuczelnianego
Instytutu Muzyki Kościelnej w Krakowie jest jak najdoskonalsze wykształcenie studentów w dziedzinie gry na organach. Z tego powodu, już na początku działania Instytutu podjęto kroki, zmierzające do zakupienia i montażu organów piszczałkowych, przy których studenci zdobywać będą niezbędne kwalifikacje zarówno do pełnienia funkcji organisty w kościołach, jak i mistrzowskich umiejętności organisty - wirtuoza. Ten cel - nabycia dobrej klasy instrumentu - zakładany był także w składanym wniosku o dofinansowanie przedsięwzięcia ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W 2009 roku, instrument firmy Klais, zbudowany (1966) i pierwotnie funkcjonujący na terenie Niemiec, odpowiedni dla potrzeb dydaktycznych (traktura mechaniczna, cztery manuały oraz klawiatura pedałowa, 57 głosów), został przewieziony do Krakowa.Instrument został zakupiony w stanie niekompletnym. Oprócz wiatrownic, kontuaru, silnika i części konstrukcyjnych, posiadał on wszystkie piszczałki drewniane oraz część piszczałek metalowych. Menzury brakujących piszczałek zostały odtworzone na podstawie dokumentacji firmy Klais, co gwarantowało, że
wszystkie one będą wykonane zgodnie z pierwotnymi założeniami. Całkowitej wymiany wymagała traktura, przestarzała i mocno zniszczona, a także instalacja elektryczna. Z uzyskanej dotacji zostało również zakupione i zmontowane rusztowanie pod organy.Instrument jest obecnie instalowany w kościele parafialnym św. Stanisława Biskupa i Męczennika w Krakowie-Dąbiu, który to kościół dla tych organów, ze względu na ich potężne rozmiary, wydaje się być właściwym miejscem.
W okresie lat 2008-2009 poczyniono wiele prac montażowych i konstrukcyjnych, w tym między innymi:ROK 2008
1. Przeprowadzono ekspertyzę instrumentu - podczas której wzięto pod uwagę walory techniczne instrumentu oraz jego obecny stan, oceniono zużycie materiału, oraz skalkulowano koszty niezbędne dla zaadoptowania instrumentu w nowych warunkach.
2. Przygotowano miejsce pod montaż instrumentu w kościele św. Stanisława BM - wykonanie szeregu badań i pomiarów służyło uniknięciu błędu w zakresie usytuowania instrumentu na chórze organowym w taki sposób, by uzyskać jak najlepsze efekty brzmieniowe i akustyczne.
3. Zakupiono zdekompletowany instrument . Jednocześnie podjęto działania w celu zdobycia od pierwotnego wytwórcy (firma Klais) wszystkich pomiarów i menzur, służących odtworzeniu optymalnego brzmienia poszczególnych głosów. Szczególnie ważne okazało się to działanie w przypadku głosów, których substancja brzmieniowa nie istniała, bądź była zdekompletowana.4. Zakupiono i zamontowano rusztowanie - instrument wysokości ok. 11 metrów wymagał odpowiedniego rusztowania na którym odbywać się będzie jego konstrukcja.
ROK 2009
5. Przewieziono instrument do Krakowa - przewiezienie poprzedzono wykonaniem odpowiednich fotografii i zapisów, służących dobrej dokumentacji istniejącej substancji. Instrument przewieziono przy użyciu specjalistycznego transportu, tak by nie uszkodzić żadnego z jego elementów. 6. Wykonano część prac organmistrzowskich polegających na: osadzeniu wiatrownic, miechów, silnika i ustawieniu części piszczałek. Rozpoczęto także prace nad udoskonaleniem kontuaru i przygotowaniu nowej instalacji elektrycznej - prace wykonywano w kolejności wynikającej z konstrukcji organów w taki sposób, by większa ich część została zakończona przed zamontowaniem I części szafy (obudowy). W pierwszej fazie prac zamontowano istniejące elementy organów (miechy, wiatrownice, silnik i część piszczałek), każdy z nich poddając gruntownej renowacji i naprawie. Naprawy dotyczyły między innymi:
- zmiany pokrycia skóry na miechach
- prostowaniu i polerowaniu wygiętych piszczałek metalowych
- uzupełnieniu materiału piszczałek drewnianych
- pracach elektrycznych przy silniku oraz instalacji wewnętrznej
- odnowieniu i zmodernizowaniu kontuaru.
7. Ustalono, zaprojektowano i przygotowano elementy szafy organowej
- wykonano projekt architektoniczny szafy organowej
- dopasowano projekt do istniejących warunków przestrzennych i akustycznych
- wybrano optymalny materiał (drzewo dębowe)
- wykonano i zamontowano drewnianą konstrukcję całości obudowy
- wykonano dolną część szafy organowej (poziom wiatrownic oraz elementów traktury)
8. Przygotowano stosowną dokumentację przetargową oraz rozpisano i ogłoszono
przetarg na wykonanie części piszczałek do głosów językowych i labialnych, drewnianych i metalowych z terminem wykonania I etapu prac - grudzień 2009, II etapu prac - III 2010 (wrzesień 2009) - wyłoniony w drodze przetargu wykonawca Firma Zych Zakłady Organowe - różnorodność brakujących piszczałek (labialne i językowe, różnej wielkości) wymagało wyłonienia wytwórcy, który posiadając odpowiednie doświadczenie i kwalifikacje, podoła temu skomplikowanemu zadaniu. 9. w II połowie roku 2009 zakupiono i zainstalowano nową trakturę dla całego instrumentu
10. W roku 2010 prace przy organach koncentrowały się na 2 elementach: systematycznym montowaniu na wiatrownicach kolejnych głosów (piszczałek) labialnych i językowych oraz budowie i montażu dalszych elementów szafy organowej.
Do chwili obecnej zamontowano oraz wstępnie zintonowano następujące głosy
Manuał 1 - Quintadena 8', Nachthorn 4', Octav 2', Waldflote 2'
Manuał 2 - Koppelflote 4', Octav 2'
Manuał 3 - Pommer 16', Schwebung 8'
Manuał 4 - Principal 8', Larigot 1 3/5', Vox humana 8'
Pedał - Subbas 16', Octav 4'
Dodatkowo zamontowano, ale nie dokonano jeszcze intonacji następujących głosów:
Manuał 1 - Nasard 2 2/3', Terz 1 3/5', Sifflet 1'
Manuał 3 - Querflote 2', Sesquialtera 2x, Mixtur 5x
Manuał 4 - Dulzian 16', Musette 8'
Pedał - Rohrgedackt 4', Hintersatz 5x
Poszczególne elementy szafy (drewnianej obudowy) organów wykonywane są systematycznie, w odniesieniu do prac organmistrzowskich Wykonawcą jest Pracownia Stolarska inż. Andrzej Wawro. W okresie roku 2010 wykonano następujące elementy szafy:
zakończono prace przy montażu podstawy szafy (tzw. cokołu)
kompletnie wykonano zabudowę przodu i boków w odniesieniu do manuału III i IV
częściowo zabudowano sekcję manuału I i II oraz sekcję pedału
wykonano szafę ekspresyjną
wykonano zadaszenie
Ponadto całkowicie odnowiono kontuar i wykonano nowy setzer.
Kolejne elementy szafy systematycznie wykonywane są w pracowni stolarskiej i montowane w organach. Prace przebiegają planowo i prowadzone są z należytą starannością.
ROK 2011
W roku 2011 zakończono prace dotyczące obudowy organów. Zamontowano tylną ścianę oraz ściany boczne. Wykonano także schody i innego rodzaju stopnie, służące dobremu dostępowi do strojenia wszystkich elementów instrumentu. Dokonano odpowiednich uzupełnień i poprawek malarsko-lakierniczych. Szafę odebrano do użytku w wyznaczonym terminie.
Ze strony organmistrzowskiej, w miesiącach I – III 2011 dokonano intonacji piszczałek należących
do następujących głosów:
Manuał 1 - Nasard 2 2/3', Terz 1 3/5', Sifflet 1'
Manuał 3 - Querflote 2', Sesquialtera 2x, Mixtur 5x
Manuał 4 - Dulzian 16', Musette 8'
Pedał - Rohrgedackt 4', Hintersatz 5x.
W kolejnych miesiącach dokonano osadzenia i intonacji brakujących głosów organowych, w sumie 57 głosów labialnych i językowych. Tym samym wszystkie piszczałki w organach zostały zamontowane i zintonowane.
W okresie wiosennym i letnim dokonano gruntownego strojenia całego instrumentu, które stanowi ostatni element budowy organów. Wykorzystując odpowiednią aurę pogodową i nasłonecznienie wnętrza kościoła, dokonano sprawdzenia wszystkich parametrów technicznych i brzmieniowych organów. Jednocześnie udoskonalono tablicę rejestrową, wymieniając jej oświetlenie na bardziej wyraziste.
Przeprowadzono także szereg testów działania organów we wszystkich możliwych kombinacjach rejestrowych i akustycznych. Na bieżąco eliminowano wszelkie zauważone usterki i niedoróbki.
We wrześniu 2011 roku Komisja nadzorująca budowę organów w składzie: ks. dr hab. Robert Tyrała, dr hab. Wiesław Delimat, ks. prof. Andrzej Zając i dr Mieczysław Tuleja dokonała odbioru technicznego instrumentu. Tym samym
instrument został oddany do użytku.
Realizacja zadania:
Fundacja im. Świętej Królowej Jadwigi dla Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (dawniej PAT)
Koordynator zadania:
ks. dr hab Robert Tyrała
Nadzór merytoryczny:
ks. dr Robert Tyrała
dr hab. Wiesław Delimat
ks. prof. Andrzej Zając
dr Mieczysław Tuleja
Organmistrz:
mgr Lech Skoczylas
Projekt architektoniczny szafy organowej:
mgr Marek Cholewka
Wykonawca szafy organowej
inż. Andrzej Wawro
Zdjęcia dzięki uprzejmości Pana Lecha Skoczylasa - Organmistrza.