Wydział Historii i Dziedzictwa Kulturowego
Papieska Akademia Teologiczna Krakowie

oraz
Fundusz Wyszehradzki

zapraszają na otwarty wykład i konwersatorium

dr Elżbiety Przybył - Sadowskiej

Religie i Kościoły w historii Europy Środkowej
(kraje grupy wyszehradzkiej)

(semestr letni, 30 godz. wykładu i 30 konwersatorium;
możliwość zaliczenia wykładu jako wykładu monograficznego)

U podstaw kultury Europy Środkowej leżą tradycje religijne, które przez wiele wieków kształtowały tożsamość ludów i narodów te ziemie zamieszkujących. Były one nie tylko fundamentem, na którym budowała się ich odrębność etniczna i tożsamość narodowa, ale także źródłem konfliktów istniejących pomiędzy narodami, jak i w nich samych. Przynależność do poszczególnych tradycji określa nie tylko zasady etyczne, jakie kierują ludzkimi wyborami, ale także stosunek do własnego ciała, rolę kobiety w społeczeństwie, a także stosunek do władzy i autorytetów. Bez jej znajomości nie sposób zrozumieć różnic kulturowych, a zatem także ludzi w tych tradycjach wychowanych, np. podejścia do pracy, podejścia do śmierci i umierania itd. Kurs ma na celu ukazanie źródeł tych różnic, a także analizę ich wpływu na życie codzienne mieszkańców państw grupy wyszehradzkiej. Podczas wykładów omówiona zostanie historia poszczególnych tradycji religijnych funkcjonujących na terenie Polski, Węgier, Czech i Słowacji, ze szczególnym wskazaniem na ich wspólne dzieje, natomiast podczas konwersatorium uwaga studentów zostanie skupiona na porównaniu sytuacji religijnej w poszczególnych krajach, ukazaniu jej odmienności i wpływie na życie codzienne. Gośćmi zajęć będą: dr Laszlo Tapolcsai (Eötvös Lorand University, Budapest, Hungary) i prof. Peter Sturak (Presov University, Presov, Slovakia).

Zajęcia odbywać się będą w piątki w godz. 14.30- 17.40 w gmachu PAT przy ul. Franciszkańskiej 1, w sali 201 (wyjątkiem jest pierwszy tydzień marca, gdy zajęcia odbędą się w czwartek /5.03/ o godz. 15.00). Zajęcia są otwarte dla wszystkich zainteresowanych.

Tematyka wykładów:

1. Wielokulturowa i wielowyznaniowa mozaika Europy Środkowej.
2. Religie przedchrześcijańskie (religie Słowian, szamanizm węgierski).
3. Chrystianizacja Europy Środkowej - pomiędzy Wschodem a Zachodem (misja śś. Cyryla i Metodego).
4. Kościół katolicki i jego rola w Europie Środkowej.
5. Żydzi w polskiej, czeskiej, słowackiej i węgierskiej historii i kulturze.
6. Ruchy reformatorskie w Kościele katolickim w XV i XVI wieku (Jan Hus i jego zwolennicy).
7. Kościół prawosławny w Polsce, Czechach, na Słowacji i Węgrzech (pomiędzy Rzymem, Konstantynopolem i Moskwą).
8. Katolicko- prawosławne konflikty i unie kościelne - historia Kościoła grekokatolickiego.
9. Kościoły protestanckie w krajach Grupy Wyszehradzkiej.
10. Tradycje religijne i tożsamość narodowa. Rola religii w ruchach narodowościowych.
11. Roma - Romani (Cyganie) i ich tradycje w społeczeństwach Europy Środkowej.
12. Religie i Kościoły w Europie Środkowej w okresie komunizmu.
13. Sytuacja wyznaniowa w Europie Środkowej po 1989 roku. Religa i polityka.
14. Nowe Ruchy Religijne po upadku komunizmu.

Tematyka konwersatorium:

1. Katolicyzm, prawosławie, protestantyzm - u źródeł chrześcijańskich podziałów.
2. Religia w kulturze. Teologia chrześcijańska a religijność ludowa (religia i magia) w Europie Środkowej.
3. Świętość i grzeszność w religiach i kulturach Europy Środkowej na przestrzeni wieków.
4. Etyka w religiach chrześcijańskich i jej wpływ na życie codzienne mieszkańców Europy Środkowej.
5. Autorytety religijne i przemiany polityczne w Europie Środkowej.
6. Religia a władza - historia relacji.
7. Religia i polityka - polityka w poszukiwaniu legitymizacji władzy w XX wieku.
8. Religie w konfrontacji z komunizmem.
9. Upolitycznienie religii po upadku komunizmu (na przykładzie Polski i Węgier).
10. Konflikty etniczne i religijne na przykładzie dziejów Żydów w Polsce, Czechach, Słowacji i na Węgrzech.
11. Eksplozja New Age - specyfika rozwoju nowych ruchów religijnych w państwach grupy wyszehradzkiej.
12. Religie tradycyjne wobec nowych ruchów religijnych - walka o wyznawców.
13. Religia a tolerancja - perspektywy współdziałania religii w Europie Środkowej.