Historia sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich (2014/15)
Sylabus
- Tytuł zajęć: Historia sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich
- Rok akademicki: 2014/15 Zajęcia dostępne w ramach przedmiotu:
- - Historia sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich [na kierunku:] Historia sztuki, studia pierwszego stopnia (licencjackie), stacjonarne, I rok, semestr letni [drukuj sylabus]
- [prowadzący wykład:30h/e/3ECTS]: dr Piotr Grotowski
- [prowadzący wykład:30h/e/3ECTS]: dr Piotr Grotowski
- Osoba odpowiedzialna za treść sylabusa: dr Piotr Grotowski
Sylabus
Wymagania wstępne
Jednoczesny udział w ćwiczeniach z zakresu historii sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskie;
Znajomość faktów dotyczących sztuki antycznej wczesnochrześcijańskiej i wczesnobizantyńskiej nabyta dzięki uczęszczaniu na odpowiednie wykłady w I semestrze.
Znajomość faktów dotyczących sztuki antycznej wczesnochrześcijańskiej i wczesnobizantyńskiej nabyta dzięki uczęszczaniu na odpowiednie wykłady w I semestrze.
Cele
Słuchacze powinni zdobyć podstawową wiedzę na temat sztuki bizantyńskiej, jej odradzania się po okresach politycznych i religijnych wstrząsów (ikonoklazm, IV krucjata) oraz oddziaływania na sztukę krajów słowiańskich (Bułgaria, Serbia, Ruś) i Europy Zachodniej (Sycylia normańska, Wenecja, niemiecki dwór Teofano).
Treści kształcenia
T.1 - Omówione zostanie malarstwo ikonowe, monumentalne i miniatorstwo, architektura, rzeźba w kości słoniowej i steatycie, rzemiosło artystyczne od XI do XII w.
T.2 - Przedstawienie sztuki bizantyńskiej w okresie rozbicia feudalnego z uwzględnieniem środowisk aktywnych na terenie państw krzyżowych).
T.3 - Zaprezentowanie najważniejszych zagadnień związanych z renesansem paleologowski.
T.4 - Omówienie sztuki pierwszego i drugiego państwa bułgarskiego.
T.5 - Przedstawienie najważniejszych zadnień związanych ze sztuką Serbii w okresie bizantyńskim.
T.6 - Omówione sztuki na ternie Rusi Kijowskiej.
T.7 - Przedstawienie zagadnień związanych z oddziaływaniem średniowiecznej sztuki greckiej na sztukę Europy Łacińskiej (X-XIII w.).
T.8 - Zaprezentowanie malarstwa i architektury na Rusi północnej w XIV-XVI w.
T.9 - Przedstawienie i zanalizowanie najważniejszych środowisk artystycznych w okresie pobizantyńskim.
T.10 - Omówienie poloniców oraz najważniejszych zabytków sztuki ortodoksyjnej w zbiorach polskich. Wykład stanowi naturalną kontynuację zajęć z poprzedniego semestru. Słuchacze zapoznają się w jego trakcie ze zjawiskiem dyfuzji bizantyńskich wzorów artystycznych i ideowych na obszar nowopowstałych krajów Słowian Południowych i Wschodnich zachodzącej w wyniku misji chrystianizacyjnej Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Punktem wyjścia do owych rozważań jest jednak omówienie przemian zachodzących w sztuce i kulturze bizantyńskiej w X–XI w., które zadecydowały o ich atrakcyjności. Oddzielną kwestią poruszaną w trakcie wykładu pozostają wzajemne relacje pomiędzy środowiskami ortodoksyjnymi a łacińską kulturą Europy Zachodniej (zarówno wpływ Bizancjum na twórczość na dworach karolińskim, ottońskim, normańskim w Palermo i dożów weneckich, jak i zachodnie motywy przeszczepiane na grunt prawosławny za sprawą krzyżowców w królestwie Jerozolimskim oraz w cesarstwie Łacińskim i koloniach włoskich), a także sztuka późnego Bizancjum (tzw. renesans Paleologów) i zjawisko jej kontynuacji po upadku Konstantynopola w roku 1453 (tzw. sztuka pobizantyńska). Integralnym dopełnieniem wykładu pozostają ćwiczenia o tej samej tematyce.
T.2 - Przedstawienie sztuki bizantyńskiej w okresie rozbicia feudalnego z uwzględnieniem środowisk aktywnych na terenie państw krzyżowych).
T.3 - Zaprezentowanie najważniejszych zagadnień związanych z renesansem paleologowski.
T.4 - Omówienie sztuki pierwszego i drugiego państwa bułgarskiego.
T.5 - Przedstawienie najważniejszych zadnień związanych ze sztuką Serbii w okresie bizantyńskim.
T.6 - Omówione sztuki na ternie Rusi Kijowskiej.
T.7 - Przedstawienie zagadnień związanych z oddziaływaniem średniowiecznej sztuki greckiej na sztukę Europy Łacińskiej (X-XIII w.).
T.8 - Zaprezentowanie malarstwa i architektury na Rusi północnej w XIV-XVI w.
T.9 - Przedstawienie i zanalizowanie najważniejszych środowisk artystycznych w okresie pobizantyńskim.
T.10 - Omówienie poloniców oraz najważniejszych zabytków sztuki ortodoksyjnej w zbiorach polskich. Wykład stanowi naturalną kontynuację zajęć z poprzedniego semestru. Słuchacze zapoznają się w jego trakcie ze zjawiskiem dyfuzji bizantyńskich wzorów artystycznych i ideowych na obszar nowopowstałych krajów Słowian Południowych i Wschodnich zachodzącej w wyniku misji chrystianizacyjnej Patriarchatu Konstantynopolitańskiego. Punktem wyjścia do owych rozważań jest jednak omówienie przemian zachodzących w sztuce i kulturze bizantyńskiej w X–XI w., które zadecydowały o ich atrakcyjności. Oddzielną kwestią poruszaną w trakcie wykładu pozostają wzajemne relacje pomiędzy środowiskami ortodoksyjnymi a łacińską kulturą Europy Zachodniej (zarówno wpływ Bizancjum na twórczość na dworach karolińskim, ottońskim, normańskim w Palermo i dożów weneckich, jak i zachodnie motywy przeszczepiane na grunt prawosławny za sprawą krzyżowców w królestwie Jerozolimskim oraz w cesarstwie Łacińskim i koloniach włoskich), a także sztuka późnego Bizancjum (tzw. renesans Paleologów) i zjawisko jej kontynuacji po upadku Konstantynopola w roku 1453 (tzw. sztuka pobizantyńska). Integralnym dopełnieniem wykładu pozostają ćwiczenia o tej samej tematyce.
Efekty kształcenia
WIEDZA
W_1 Student zna i potrafi swobodnie posługiwać się terminologią z zakresu historii sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich.
W_2 Student umie analizować cechy formalno-stylowe oraz treści ikonograficzne dzieł sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich, potrafi określić ich czas i środowisko powstania oraz technikę wykonania.
W_3 Student zna podstawowe fakty z zakresu historii omawianych okresów, umie powiązać je z osobami historycznymi, wydarzeniami politycznymi, oraz z historii Kościoła, a także wskazać jak uwarunkowania historyczne wpływały na formuły artystyczne tworzonej sztuki.
KOMPETENCJE
K_1 Student posiada świadomość wspólnoty artystycznej oraz wzajemnych oddziaływań artystycznych pomiędzy sztuką Europy Wschodniej i Europy Łacińskiej (okcydentalizacja sztuki prawosławnej, wschodnie importy na obszarze kultury łacińskiej: Sycylia, Wenecja).
W_1 Student zna i potrafi swobodnie posługiwać się terminologią z zakresu historii sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich.
W_2 Student umie analizować cechy formalno-stylowe oraz treści ikonograficzne dzieł sztuki bizantyńskiej i ludów słowiańskich, potrafi określić ich czas i środowisko powstania oraz technikę wykonania.
W_3 Student zna podstawowe fakty z zakresu historii omawianych okresów, umie powiązać je z osobami historycznymi, wydarzeniami politycznymi, oraz z historii Kościoła, a także wskazać jak uwarunkowania historyczne wpływały na formuły artystyczne tworzonej sztuki.
KOMPETENCJE
K_1 Student posiada świadomość wspólnoty artystycznej oraz wzajemnych oddziaływań artystycznych pomiędzy sztuką Europy Wschodniej i Europy Łacińskiej (okcydentalizacja sztuki prawosławnej, wschodnie importy na obszarze kultury łacińskiej: Sycylia, Wenecja).
Metody dydaktyczne
M.1 Wykład
M.2 Prezentacja multimedialna
M.3 Zajęcia terenowe
M.2 Prezentacja multimedialna
M.3 Zajęcia terenowe
Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia
Egzamin ustny.
Egzamin obejmuje całość materiału, w skład którego wchodzi także wykład z zakresu sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej.
1) Rozpoznanie prezentowanego na ilustracji dzieła sztuki oraz omówienie związanej z nim problematyki artystycznej w zakresie datowania, środowiska powstania oraz znaczenia.
2) Rozmowa na temat opracowań naukowych przeczytanych przez egzaminowanego sprawdzająca jego stopień znajomości literatury oraz poziom jej rozumienia.
3) Prezentacja zagadnienia teoretycznego poznanego w trakcie zajęć (także wykładu z poprzedniego semestru i ćwiczeń).
Ocenie podlega także umiejętność posługiwania się właściwą terminologią oraz wiedza na temat historyczno-kulturowego kontekstu danego zjawiska artystycznego (znajomość podstawowych faktów z zakresu topografii, historii, religii, filozofii i kultury literackiej epoki).
Egzamin obejmuje całość materiału, w skład którego wchodzi także wykład z zakresu sztuki wczesnochrześcijańskiej i bizantyńskiej.
1) Rozpoznanie prezentowanego na ilustracji dzieła sztuki oraz omówienie związanej z nim problematyki artystycznej w zakresie datowania, środowiska powstania oraz znaczenia.
2) Rozmowa na temat opracowań naukowych przeczytanych przez egzaminowanego sprawdzająca jego stopień znajomości literatury oraz poziom jej rozumienia.
3) Prezentacja zagadnienia teoretycznego poznanego w trakcie zajęć (także wykładu z poprzedniego semestru i ćwiczeń).
Ocenie podlega także umiejętność posługiwania się właściwą terminologią oraz wiedza na temat historyczno-kulturowego kontekstu danego zjawiska artystycznego (znajomość podstawowych faktów z zakresu topografii, historii, religii, filozofii i kultury literackiej epoki).
Lektury podstawowe
Krautcheimer R., Early Christian and Byzantine Architecture, Harmondsworth 1975 (albo do wyboru: Mango C., Byzantine Architecture, London 1978);
Łazariew W. N., Istorija vizantijskoj živopisi, t. 1–2, Moskva 1986 (także w wersji włoskiej: Lazarev V., Storia della pittura bizantina, Torino 1977);
Mango C., The Art of the Byzantine Empire 312–1453. Sources and Documents, Tronto – Buffalo – London 1986 (przynajmniej po jednym wybranym tekście źródłowym z każdej epoki);
Brykowski R., Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Rumunii, Wrocław 1979 (tylko rozdziały poświęcone sztuce Mołdawii i Wołoszczyzny w okresie średniowiecza);
Molè W., Sztuka rosyjska do roku 1914, Wrocław – Kraków 1955 (tylko okres średniowiecza);
Molè W., Sztuka Słowian południowych, Wrocław – Warszawa 1962 (tylko rozdziały poświęcone sztuce Bułgarii, Serbii i Macedonii w okresie średniowiecza);
Różycka-Bryzek A., Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, Warszawa 1983 [ze względu na materiał ilustracyjny zob. też: eadem, Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy zamku lubelskiego, Lublin 2000.]
Underwood P. (red.), The Kahriye Djami, t. 1–4, Princeton 1966-1975;
Łazariew W. N., Istorija vizantijskoj živopisi, t. 1–2, Moskva 1986 (także w wersji włoskiej: Lazarev V., Storia della pittura bizantina, Torino 1977);
Mango C., The Art of the Byzantine Empire 312–1453. Sources and Documents, Tronto – Buffalo – London 1986 (przynajmniej po jednym wybranym tekście źródłowym z każdej epoki);
Brykowski R., Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka Rumunii, Wrocław 1979 (tylko rozdziały poświęcone sztuce Mołdawii i Wołoszczyzny w okresie średniowiecza);
Molè W., Sztuka rosyjska do roku 1914, Wrocław – Kraków 1955 (tylko okres średniowiecza);
Molè W., Sztuka Słowian południowych, Wrocław – Warszawa 1962 (tylko rozdziały poświęcone sztuce Bułgarii, Serbii i Macedonii w okresie średniowiecza);
Różycka-Bryzek A., Bizantyńsko-ruskie malowidła w kaplicy zamku lubelskiego, Warszawa 1983 [ze względu na materiał ilustracyjny zob. też: eadem, Freski bizantyńsko-ruskie fundacji Jagiełły w kaplicy zamku lubelskiego, Lublin 2000.]
Underwood P. (red.), The Kahriye Djami, t. 1–4, Princeton 1966-1975;
Lektury uzupełniające
Cutler A., The Hand of the Master: Craftsmanship, Ivory, and Society in Byzantium (9 th-11 th Centuries), Princeton 1994;
Kondakov N. P., Ikonografija Bogomatieri, t. 1–3, S.-Peterburg 1914 (reprint 1991;.
Ousterhout R., Master Builders of Byzantium, Princeton 1999.
Pace V. (red.), Treasures of Christian Art in Bulgaria, Roma 2000;
Ars Graeca – Ars Latina. Studia dedykowane Profesor Annie Różyckiej Bryzek, Kraków 2001;
Skrzyniarz S., Hades. Recepcja, sens ideowy i przemiany obrazu pogańskiego boga w sztuce bizantyńskiej, (Ars vetus et nova t. 7) Kraków 2002;
Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej, tłum. I. Kania, Kraków 2003;
Amiranaszwili Sz., Sztuka gruzińska, Warszawa 1973;
Brykowski R., Drewniana architektura cerkiewna na koronnych ziemiach Rzeczpospolitej, Warszawa 1995;
Podlacha W., Malowidła ścienne w cerkwiach Bukowiny, Lwów 1912;
Boschkov A., Die Bulgarische Malerei von den Anfängen biz zum 19. Jahrhundert, Recklinhausen 1969;
Byzantium. Faith and Power (1261–1557), red. H. C. Evans, New York 2004;
Czubinaszwili G. N., Gruzinskoe czekannoje iskusstwo, Tbilisi 1959, t. 1–2;
Glory of Byzantium. Art and Culture of the Middle Byzantine
Kondakov N. P., Ikonografija Bogomatieri, t. 1–3, S.-Peterburg 1914 (reprint 1991;.
Ousterhout R., Master Builders of Byzantium, Princeton 1999.
Pace V. (red.), Treasures of Christian Art in Bulgaria, Roma 2000;
Ars Graeca – Ars Latina. Studia dedykowane Profesor Annie Różyckiej Bryzek, Kraków 2001;
Skrzyniarz S., Hades. Recepcja, sens ideowy i przemiany obrazu pogańskiego boga w sztuce bizantyńskiej, (Ars vetus et nova t. 7) Kraków 2002;
Dionizjusz z Furny, Hermeneia czyli objaśnienie sztuki malarskiej, tłum. I. Kania, Kraków 2003;
Amiranaszwili Sz., Sztuka gruzińska, Warszawa 1973;
Brykowski R., Drewniana architektura cerkiewna na koronnych ziemiach Rzeczpospolitej, Warszawa 1995;
Podlacha W., Malowidła ścienne w cerkwiach Bukowiny, Lwów 1912;
Boschkov A., Die Bulgarische Malerei von den Anfängen biz zum 19. Jahrhundert, Recklinhausen 1969;
Byzantium. Faith and Power (1261–1557), red. H. C. Evans, New York 2004;
Czubinaszwili G. N., Gruzinskoe czekannoje iskusstwo, Tbilisi 1959, t. 1–2;
Glory of Byzantium. Art and Culture of the Middle Byzantine