Dzieje Kościoła katolickiego w Europie Wschodniej (2014/15)
Sylabus
- Tytuł zajęć: Dzieje Kościoła katolickiego w Europie Wschodniej
- Rok akademicki: 2014/15 Zajęcia dostępne w ramach przedmiotu:
- - Dzieje Kościoła katolickiego w Europie Wschodniej [na kierunku:] Europa Wschodnia, studia drugiego stopnia (magisterskie uzupełniające), stacjonarne, II rok, semestr zimowy [drukuj sylabus]
- [prowadzący wykład:30h/z/2ECTS]: dr Marek Hałaburda
- [prowadzący wykład:30h/z/2ECTS]: dr Marek Hałaburda
- - Dzieje Kościoła katolickiego w Europie Wschodniej [na kierunku:] historia Kościoła, studia drugiego stopnia (magisterskie uzupełniające), stacjonarne, I rok, semestr zimowy [drukuj sylabus]
- [prowadzący wykład:30h/z/2ECTS]: dr Marek Hałaburda
- [prowadzący wykład:30h/z/2ECTS]: dr Marek Hałaburda
- Osoba odpowiedzialna za treść sylabusa: dr Marek Hałaburda
Sylabus
Wymagania wstępne
Uczestnik zajęć powinien się wykazać znajomością historii Polski i Rosji, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów ziem należących obecnie do Białorusi, Litwy, Łotwy i Ukrainy. Powinien również posiadać umiejętność analizy źródeł, ze szczególnym uwzględnieniem źródeł pamiętnikarskich i sprawozdań urzędniczych instytucji kościelnych, które posiadł w wykładów, ćwiczeń i seminariów pierwszego cyklu studiów.
Cele
Zasadniczym celem wykładów jest zaznajomienie słuchaczy z dziejami Kościoła katolickiego wszystkich obrządków w Europie Wschodniej od powstania pierwszych misji katolickich na ziemiach ruskich, aż do odrodzenia struktury organizacyjnych po upadku Związku Sowieckiego. Wiadomości te mają posłużyć do zrozumienia dzisiejszych relacji katolicko-prawosławnych.
Treści kształcenia
Pierwsza część wykładów poświęcona będzie zapoznaniu studentów z strukturą i organizacją Kościoła katolickiego oraz poznaniem pojęć z tym związanych. Zasadniczym tematem zajęć będą dzieje Kościoła katolickiego obrz. łacińskiego, greckiego i ormiańskiego na ziemiach wchodzących obecnie w skład : Białorusi, Litwy, Łotwy, Rosji i Ukrainy. Szczególne miejsce zajmować będą represje wobec katolików po rozbiorach Polski oraz w okresie władzy sowieckiej. 1. Struktura organizacji Kościoła katolickiego w jej historycznym rozwoju (Stolica Apostolska, metropolie, diecezje, parafie)
2. Organizacja administracji i sądownictwa diecezji katolickich wszystkich obrządków w ich historycznym rozwoju
2. Duchowieństwa staropolskiego obrządki łacińskiego i greckiego (podział i zakres obowiązków)
3. Organizacja Kościoła łacińskiego w Polsce w okresie staropolskim
4. Organizacja Kościoła unickiego i ormiańskiego w Polsce w okresie staropolskim
5. Panorama religijna Wschodniej Europy we wczesnym średniowieczu
6. Polskie misje zewnętrzne w średniowieczu (Ruś, Jaćwingowie, Litwa, Mołdawia)
7. Organizacja Kościoła łacińskiego na Rusi Halickiej.
8. Chrzest Litwy i Żmudzi
9. Nowe diecezje na wschodzie i metropolia lwowska.
10. Unia florencka polskich Ormian
11. Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim.
12. Geneza i zawarcie unii brzeskiej (1596)
13. Kościół unicki w Rzeczypospolitej w XVII w.
14. Przyjęcie unii w diecezjach: przemyskiej, lwowskiej i łuckiej
15. Wzajemne relacje łacinników i unitów oraz unitów i prawosławnych (XVII-XVIII w.)
16. Synod zamojski (1720)
17. Kościół ormiański w XVII i XVIII w.
18. Kościół łaciński na Kresach Rzeczypospolitej (XVII-XVIII w.)
19. Kościół unicki po synodzie zamojskim
20. Kościół łaciński w zaborze rosyjskim (1772-1815)
21. Kościół unicki w zaborze rosyjskim (1772-1815)
22. Kościół łaciński na Ziemiach Zabranych (1815-1914)
23. Kościół unicki na Ziemiach Zabranych (1815-1835)
24. Kasata unii na Białorusi i Litwie (1835-1839)
25. Kasata unii w Królestwie Polskim
26. Kościół łaciński, ormiański i unicki we Wschodniej Galicji (1772-1914)
27. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1917-1939)
28. Kościół łaciński i unicki we Wschodnich województwach II Rzeczypospolitej (1918-1939)
29. Kościół katolicki wszystkich obrządków w okresie II wojny światowej na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej
30. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1945-1989). 1. Struktura organizacji Kościoła katolickiego w jej historycznym rozwoju (Stolica Apostolska, metropolie, diecezje, parafie)
2. Organizacja administracji i sądownictwa diecezji katolickich wszystkich obrządków w ich historycznym rozwoju
2. Duchowieństwa staropolskiego obrządki łacińskiego i greckiego (podział i zakres obowiązków)
3. Organizacja Kościoła łacińskiego w Polsce w okresie staropolskim
4. Organizacja Kościoła unickiego i ormiańskiego w Polsce w okresie staropolskim
5. Panorama religijna Wschodniej Europy we wczesnym średniowieczu
6. Polskie misje zewnętrzne w średniowieczu (Ruś, Jaćwingowie, Litwa, Mołdawia)
7. Organizacja Kościoła łacińskiego na Rusi Halickiej.
8. Chrzest Litwy i Żmudzi
9. Nowe diecezje na wschodzie i metropolia lwowska.
10. Unia florencka polskich Ormian
11. Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim.
12. Geneza i zawarcie unii brzeskiej (1596)
13. Kościół unicki w Rzeczypospolitej w XVII w.
14. Przyjęcie unii w diecezjach: przemyskiej, lwowskiej i łuckiej
15. Wzajemne relacje łacinników i unitów oraz unitów i prawosławnych (XVII-XVIII w.)
16. Synod zamojski (1720)
17. Kościół ormiański w XVII i XVIII w.
18. Kościół łaciński na Kresach Rzeczypospolitej (XVII-XVIII w.)
19. Kościół unicki po synodzie zamojskim
20. Kościół łaciński w zaborze rosyjskim (1772-1815)
21. Kościół unicki w zaborze rosyjskim (1772-1815)
22. Kościół łaciński na Ziemiach Zabranych (1815-1914)
23. Kościół unicki na Ziemiach Zabranych (1815-1835)
24. Kasata unii na Białorusi i Litwie (1835-1839)
25. Kasata unii w Królestwie Polskim
26. Kościół łaciński, ormiański i unicki we Wschodniej Galicji (1772-1914)
27. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1917-1939)
28. Kościół łaciński i unicki we Wschodnich województwach II Rzeczypospolitej (1918-1939)
29. Kościół katolicki wszystkich obrządków w okresie II wojny światowej na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej
30. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1945-1989).
2. Organizacja administracji i sądownictwa diecezji katolickich wszystkich obrządków w ich historycznym rozwoju
2. Duchowieństwa staropolskiego obrządki łacińskiego i greckiego (podział i zakres obowiązków)
3. Organizacja Kościoła łacińskiego w Polsce w okresie staropolskim
4. Organizacja Kościoła unickiego i ormiańskiego w Polsce w okresie staropolskim
5. Panorama religijna Wschodniej Europy we wczesnym średniowieczu
6. Polskie misje zewnętrzne w średniowieczu (Ruś, Jaćwingowie, Litwa, Mołdawia)
7. Organizacja Kościoła łacińskiego na Rusi Halickiej.
8. Chrzest Litwy i Żmudzi
9. Nowe diecezje na wschodzie i metropolia lwowska.
10. Unia florencka polskich Ormian
11. Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim.
12. Geneza i zawarcie unii brzeskiej (1596)
13. Kościół unicki w Rzeczypospolitej w XVII w.
14. Przyjęcie unii w diecezjach: przemyskiej, lwowskiej i łuckiej
15. Wzajemne relacje łacinników i unitów oraz unitów i prawosławnych (XVII-XVIII w.)
16. Synod zamojski (1720)
17. Kościół ormiański w XVII i XVIII w.
18. Kościół łaciński na Kresach Rzeczypospolitej (XVII-XVIII w.)
19. Kościół unicki po synodzie zamojskim
20. Kościół łaciński w zaborze rosyjskim (1772-1815)
21. Kościół unicki w zaborze rosyjskim (1772-1815)
22. Kościół łaciński na Ziemiach Zabranych (1815-1914)
23. Kościół unicki na Ziemiach Zabranych (1815-1835)
24. Kasata unii na Białorusi i Litwie (1835-1839)
25. Kasata unii w Królestwie Polskim
26. Kościół łaciński, ormiański i unicki we Wschodniej Galicji (1772-1914)
27. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1917-1939)
28. Kościół łaciński i unicki we Wschodnich województwach II Rzeczypospolitej (1918-1939)
29. Kościół katolicki wszystkich obrządków w okresie II wojny światowej na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej
30. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1945-1989). 1. Struktura organizacji Kościoła katolickiego w jej historycznym rozwoju (Stolica Apostolska, metropolie, diecezje, parafie)
2. Organizacja administracji i sądownictwa diecezji katolickich wszystkich obrządków w ich historycznym rozwoju
2. Duchowieństwa staropolskiego obrządki łacińskiego i greckiego (podział i zakres obowiązków)
3. Organizacja Kościoła łacińskiego w Polsce w okresie staropolskim
4. Organizacja Kościoła unickiego i ormiańskiego w Polsce w okresie staropolskim
5. Panorama religijna Wschodniej Europy we wczesnym średniowieczu
6. Polskie misje zewnętrzne w średniowieczu (Ruś, Jaćwingowie, Litwa, Mołdawia)
7. Organizacja Kościoła łacińskiego na Rusi Halickiej.
8. Chrzest Litwy i Żmudzi
9. Nowe diecezje na wschodzie i metropolia lwowska.
10. Unia florencka polskich Ormian
11. Reformacja w Wielkim Księstwie Litewskim.
12. Geneza i zawarcie unii brzeskiej (1596)
13. Kościół unicki w Rzeczypospolitej w XVII w.
14. Przyjęcie unii w diecezjach: przemyskiej, lwowskiej i łuckiej
15. Wzajemne relacje łacinników i unitów oraz unitów i prawosławnych (XVII-XVIII w.)
16. Synod zamojski (1720)
17. Kościół ormiański w XVII i XVIII w.
18. Kościół łaciński na Kresach Rzeczypospolitej (XVII-XVIII w.)
19. Kościół unicki po synodzie zamojskim
20. Kościół łaciński w zaborze rosyjskim (1772-1815)
21. Kościół unicki w zaborze rosyjskim (1772-1815)
22. Kościół łaciński na Ziemiach Zabranych (1815-1914)
23. Kościół unicki na Ziemiach Zabranych (1815-1835)
24. Kasata unii na Białorusi i Litwie (1835-1839)
25. Kasata unii w Królestwie Polskim
26. Kościół łaciński, ormiański i unicki we Wschodniej Galicji (1772-1914)
27. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1917-1939)
28. Kościół łaciński i unicki we Wschodnich województwach II Rzeczypospolitej (1918-1939)
29. Kościół katolicki wszystkich obrządków w okresie II wojny światowej na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej
30. Kościół łaciński i unicki w Związku Sowieckim (1945-1989).
Efekty kształcenia
Zna najważniejszą faktografię związaną z dziejami Kościoła katolickiego wszystkich obrządków w Europie Wschodniej (S_W03).
Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych zdarzeń związanych z administracją, duszpasterstwem, życiem duchowym katolików – mieszkańców Europy Wschodniej (S_W05).
Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i uogólniać informacje dotyczące Kościoła katolickiego wszystkich obrządków w Europie Wschodniej (S_U01).
Szczególnie rozumie specyfikę źródeł dotyczących dziejów Kościoła w okresie ucisku carskiego i komunistycznego (S_U02).
Jest przygotowany do wykorzystania wiedzy dotyczącej Kościoła na Wschodzie do wykonywania zawodów związanych z działalnością na terenie państw wschodnich (S_K01).
Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych zdarzeń związanych z administracją, duszpasterstwem, życiem duchowym katolików – mieszkańców Europy Wschodniej (S_W05).
Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i uogólniać informacje dotyczące Kościoła katolickiego wszystkich obrządków w Europie Wschodniej (S_U01).
Szczególnie rozumie specyfikę źródeł dotyczących dziejów Kościoła w okresie ucisku carskiego i komunistycznego (S_U02).
Jest przygotowany do wykorzystania wiedzy dotyczącej Kościoła na Wschodzie do wykonywania zawodów związanych z działalnością na terenie państw wschodnich (S_K01).
Metody dydaktyczne
Aby osiągnąć zamierzony efekt kształcenia planowane jest użycie następujących metod dydaktycznych:
1. podająca (wykład informacyjny, pogadanka);
2. problemowa (wykład problemowy);
3. aktywizująca (dyskusja dydaktyczna);
4. eksponująca (pokaz obrazów, fotografii i dokumentów).
1. podająca (wykład informacyjny, pogadanka);
2. problemowa (wykład problemowy);
3. aktywizująca (dyskusja dydaktyczna);
4. eksponująca (pokaz obrazów, fotografii i dokumentów).
Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia
Student zobowiązany jest do zaznajomienia się z treściami podawanymi na wykładzie oraz podręczniku (lektura podstawowa).
Końcowym sprawdzianem wiedzy będzie ustny egzamin na zakończenie letniego semestru.
Końcowym sprawdzianem wiedzy będzie ustny egzamin na zakończenie letniego semestru.
Lektury podstawowe
Historia Kościoła w Polsce, pod red. B. Kumora i Z. Obertyńskiego, t. 1-2, Poznań-Warszawa 1974-1979 (rozdziały dotyczące Kościoła katolickiego wszystkich obrządków na Kresach Rzeczpospolitej).
Lektury uzupełniające
Abraham W, Polska a chrzest Litwy, [w:] Polska i Litwa w dziejowym stosunku, Warszawa 1914, s. 1-39.
Abraham W, Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, Lwów 1904.
Abraham W., Biskupstwa łacińskie w Mołdawii w wiekach XIV i XV, „Kwartalnik Historyczny” 16:1912, s. 172-207.
Boudou A., Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne pomiędzy niemi w XIX stuleciu, t.1-2, Kraków 1928-1930.
Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996, pod red. S. Alexandrowicza, Warszawa 1998.
Długosz T., Z dziejów biskupstwa kijowskiego, Lwów 1932.
Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa-Olsztyn 1996.
Dzwonkowski R., Kościół katolicki w ZSRR 1917-1939. Zarys historii, Lublin 1997.
Dzwonkowski R., Religia i Kościół katolicki w ZSRS 1917-1991. Kronika, Lublin 2010.
Kozyrska A., Arcybiskup Edward Ropp. Życie i działalność, Lublin 2004.
Kultura pogranicza wschodniego. Zarys encyklopedyczny, Warszawa 2011.
Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analiza i obrazy, pod red. Alisauskasa V., Kraków 2001.
Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928.
Likowski E., Historia unii Kościoła ruskiego z Kościołem rzymskim, Poznań 1875.
Likowski E., Unia brzeska (r. 1596), Warszawa 1907.
Loret M., Kościół katolicki a Katarzyna II (1772-1784), Warszawa 1910.
Majdowski A., Kościół katolicki w Cesarstwie rosyjskim. Syberia, Daleki wschód, Azja Środkowa, Warszawa 2001.
Radwan M., Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839, Lublin 2004.
Rosowski W., Dzieje rzymskokatolickiej diecezji kamienieckiej w latach 1918-1941, Lublin 2008.
Rzemieniuk F., Unici polscy 1596-1946, Siedlce 1998.
Stopka Fr., Ormianie w Polsce dawniej i dziś. Kraków 2000.
Sznarbachowski F. Początki i dzieje rzymsko-kat. diecezji łucko-żytomierskiej, Warszawa 1926.
Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simplicitate et serpenti Prudential. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy, Kraków 2009.
Abraham W, Powstanie organizacji Kościoła łacińskiego na Rusi, Lwów 1904.
Abraham W., Biskupstwa łacińskie w Mołdawii w wiekach XIV i XV, „Kwartalnik Historyczny” 16:1912, s. 172-207.
Boudou A., Stolica Święta a Rosja. Stosunki dyplomatyczne pomiędzy niemi w XIX stuleciu, t.1-2, Kraków 1928-1930.
Czterechsetlecie zawarcia Unii Brzeskiej 1596-1996, pod red. S. Alexandrowicza, Warszawa 1998.
Długosz T., Z dziejów biskupstwa kijowskiego, Lwów 1932.
Dylągowa H., Dzieje unii brzeskiej (1596-1918), Warszawa-Olsztyn 1996.
Dzwonkowski R., Kościół katolicki w ZSRR 1917-1939. Zarys historii, Lublin 1997.
Dzwonkowski R., Religia i Kościół katolicki w ZSRS 1917-1991. Kronika, Lublin 2010.
Kozyrska A., Arcybiskup Edward Ropp. Życie i działalność, Lublin 2004.
Kultura pogranicza wschodniego. Zarys encyklopedyczny, Warszawa 2011.
Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analiza i obrazy, pod red. Alisauskasa V., Kraków 2001.
Lechicki Cz., Kościół ormiański w Polsce, Lwów 1928.
Likowski E., Historia unii Kościoła ruskiego z Kościołem rzymskim, Poznań 1875.
Likowski E., Unia brzeska (r. 1596), Warszawa 1907.
Loret M., Kościół katolicki a Katarzyna II (1772-1784), Warszawa 1910.
Majdowski A., Kościół katolicki w Cesarstwie rosyjskim. Syberia, Daleki wschód, Azja Środkowa, Warszawa 2001.
Radwan M., Carat wobec Kościoła greckokatolickiego w zaborze rosyjskim 1796-1839, Lublin 2004.
Rosowski W., Dzieje rzymskokatolickiej diecezji kamienieckiej w latach 1918-1941, Lublin 2008.
Rzemieniuk F., Unici polscy 1596-1946, Siedlce 1998.
Stopka Fr., Ormianie w Polsce dawniej i dziś. Kraków 2000.
Sznarbachowski F. Początki i dzieje rzymsko-kat. diecezji łucko-żytomierskiej, Warszawa 1926.
Tajna misja jezuitów na Podlasiu (1878-1904). Columbae simplicitate et serpenti Prudential. Wybór dokumentów z archiwów zakonnych Krakowa, Rzymu i Warszawy, Kraków 2009.