Historia filozofii (2014/15)


Sylabus

Sylabus

Wymagania wstępne

K_W02 - zna podstawową terminologię filozoficzną w języku polskim
K_W08 - posiada wiedzę z zakresu historii filozofii starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej, obej-mującą najważniejsze teorie, stanowiska i wyraźnie określone obszary problemowe w niej występujące
K_U12 - trafnie przywołuje w swoich argumentacjach poglądy i argumenty filozoficzne autorów sta-rożytnych, średniowiecznych i nowożytnych
K_K06 - ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia wyda-rzeń społecznych i kulturalnych

Cele

Celem kursu jest zaprezentowanie głównych stanowisk i kierunków filozoficznych obejmujących okres od Kanta do Rawlsa.

Treści kształcenia

Systematyczna prezentacja głównych stanowisk i kierunków filozofii nowożytnej i współczesnej począwszy od Kanta, a skończywszy na myśli Rawlsa.
T_1 - Kant
A. Zagadnienie i metoda filozofii
1. Zagadnienie sądów syntetycznych a priori
2. Metoda transcendentalna
3. Zmysłowość i rozum
4. Podział kantowskiej krytyki poznania
B. Teoria poznania
1. Przestrzeń i czas (estetyka transcendentalna)
2. Kategorie (analityka transcendentalna)
3. „Przewrót kopernikański”
C. Krytyka metafizyki (dialektyka transcendentalna)
1. Idee rozumu
2. Krytyka metafizyki tradycyjnej (psychologia racjonalna, kosmologia racjonalna, teologia racjonalna)
3. Perspektywy nowej metafizyki
D. Etyka
1. Krytyka rozumu praktycznego
2. Rozwiązanie zagadnień metafizycznych przez rozum praktyczny
T_2 - Fichte
1. Idealizm aksjologiczny
2. Metafizyczny program i metoda dedukcyjna
3. Epistemologiczny punkt wyjścia i idealistyczne rozwiązanie
4. Filozofia wolności
5. Filozofia jaźni
6. Filozofia praktyczna (model doskonałego państwa)
T_3 - Hegel
1. Dialektyka – metoda heglowskiej logiki i metafizyki
2. Sylogizm ducha
3. Sylogizm pojęcia
4. Sylogizm idei
5. Koncepcja zniewolenia (pan-niewolnik)
6. Rodzaje wolności (wolność fanatyzmu rewolucyjnego, samowola, wolność stoicka, sceptyczna, wolność świadomości nieszczęśliwej)
7. Wolność jako pojednanie (obiektywizacja wolności – prawo, etapy etyczności, połączenie ducha skończonego i nieskończonego)
T_4 - Kierkegaard
1. Filozofia egzystencjalna
2. Skończoność i nieskończoność w istnieniu
3. Dążenie do nieskończoności i obawa przed nią
4. Stadia życia
5. Subiektywność prawdy
T_5 - Feuerbach
1. Poszukiwania istoty religii
2. Sensualizm i materializm
3. Antropologizm
4. Etyka
T_6 - Marks i Engels
1. Dwa obozy
2. Materializm dialektyczny
3. Człowiek konkretny
4. Materializm historyczny
5. Filozofia a polityka
6. Etyka
T_7 - Comte
1. Nauka jako religia
2. Trzy etapy myśli
3. Socjologia
4. Kult ludzkości
T_8 - Nietzsche
1. Teoria poznania
2. Teoria wartości
3. Krytyka moralności współczesnej
4. Przewartościowanie wszystkich wartości
5. Postawa apollińska i dionizyjska
6. Nietzsche i faszyzm
T_9 - Bergson
1. Krytyka intelektu
2. Intuicja
3. Natura rzeczywistości
4. Wolność
5. Ewolucja twórcza
6. Moralność i religia
T_10 - Fenomenologia
1. „Z powrotem do rzeczy!” – doświadczenie źródłowe
2. Redukcja transcendentalna
3. Redukcja ejdetyczna
4. Zjawisko u Kanta i u Husserla
5. Koncepcja triady: zjawisko-intencjonalność-konstytucja
6. Etyka
T_11 - Egzystencjalizm
1. Punkt wyjścia egzystencjalizmu
2. Istnienie ludzkie i pozaludzkie
3. Troska, trwoga i śmierć
4. Prawdziwe i nieprawdziwe istnienie
5. Nicość
6. Opuszczenie i wolność
7. Etyka
T_12 - Rosenzweig - krytyka filozofii zachodniej
T_13 - Neoscholastyka
1. Aeterni Patris
2. Kierunki
3. Zasadnicze stanowiska w teorii bytu i poznania
T_14 - Hermeneutyka
1. Problem przedrozumienia
2. Zasady interpretacji
T_15 - Neomarksizm
T_16 - Filozofia analityczna
1. Wittgenstein I
2. Neopozytywizm Koła Wiedeńskiego
3. Krytyczny racjonalizm
4. Wittgenstein II
T_17 - Postmodernizm
1. Racjonalizm kontekstu
2. Świadomość wyczerpania
3. Wyzwolenie
4. Dekonstrukcja
T_18 - Liberalizm
1. Główne idee
2. Rodzaje (klasyczny, nowoczesny)
T_19 - Rawls
1. Sytuacja pierwotna i zasłona niewiedzy
2. Zasady sprawiedliwości I Kant
A. Zagadnienie i metoda filozofii
1. Zagadnienie sądów syntetycznych a priori
2. Metoda transcendentalna
3. Zmysłowość i rozum
4. Podział kantowskiej krytyki poznania
B. Teoria poznania
1. Przestrzeń i czas (estetyka transcendentalna)
2. Kategorie (analityka transcendentalna)
3. „Przewrót kopernikański”
C. Krytyka metafizyki (dialektyka transcendentalna)
1. Idee rozumu
2. Krytyka metafizyki tradycyjnej (psychologia racjonalna, kosmologia racjonalna, teologia racjonalna)
3. Perspektywy nowej metafizyki
D. Etyka
1. Krytyka rozumu praktycznego
2. Rozwiązanie zagadnień metafizycznych przez rozum praktyczny
II Fichte
1. Idealizm aksjologiczny
2. Metafizyczny program i metoda dedukcyjna
3. Epistemologiczny punkt wyjścia i idealistyczne rozwiązanie
4. Filozofia wolności
5. Filozofia jaźni
6. Filozofia praktyczna (model doskonałego państwa)
III Hegel
1. Dialektyka – metoda heglowskiej logiki i metafizyki
2. Sylogizm ducha
3. Sylogizm pojęcia
4. Sylogizm idei
5. Koncepcja zniewolenia (pan-niewolnik)
6. Rodzaje wolności (wolność fanatyzmu rewolucyjnego, samowola, wolność stoicka, sceptyczna, wolność świadomości nieszczęśliwej)
7. Wolność jako pojednanie (obiektywizacja wolności – prawo, etapy etyczności, połączenie ducha skończonego i nieskończonego)
IV Kierkegaard
1. Filozofia egzystencjalna
2. Skończoność i nieskończoność w istnieniu
3. Dążenie do nieskończoności i obawa przed nią
4. Stadia życia
5. Subiektywność prawdy
V Feuerbach
1. Poszukiwania istoty religii
2. Sensualizm i materializm
3. Antropologizm
4. Etyka
VI Marks i Engels
1. Dwa obozy
2. Materializm dialektyczny
3. Człowiek konkretny
4. Materializm historyczny
5. Filozofia a polityka
6. Etyka
VII Comte
1. Nauka jako religia
2. Trzy etapy myśli
3. Socjologia
4. Kult ludzkości
VIII Nietzsche
1. Teoria poznania
2. Teoria wartości
3. Krytyka moralności współczesnej
4. Przewartościowanie wszystkich wartości
5. Postawa apollińska i dionizyjska
6. Nietzsche i faszyzm
IX Bergson
1. Krytyka intelektu
2. Intuicja
3. Natura rzeczywistości
4. Wolność
5. Ewolucja twórcza
6. Moralność i religia
X Fenomenologia
1. „Z powrotem do rzeczy!” – doświadczenie źródłowe
2. Redukcja transcendentalna
3. Redukcja ejdetyczna
4. Zjawisko u Kanta i u Husserla
5. Koncepcja triady: zjawisko-intencjonalność-konstytucja
6. Etyka
XI Egzystencjalizm
1. Punkt wyjścia egzystencjalizmu
2. Istnienie ludzkie i pozaludzkie
3. Troska, trwoga i śmierć
4. Prawdziwe i nieprawdziwe istnienie
5. Nicość
6. Opuszczenie i wolność
7. Etyka
XII Rosenzweig - krytyka filozofii zachodniej
XIII Neoscholastyka
1. Aeterni Patris
2. Kierunki
3. Zasadnicze stanowiska w teorii bytu i poznania
XIV Hermeneutyka
1. Problem przedrozumienia
2. Zasady interpretacji
XV Neomarksizm
XVI Filozofia analityczna
1. Wittgenstein I
2. Neopozytywizm Koła Wiedeńskiego
3. Krytyczny racjonalizm
4. Wittgenstein II
XVII Postmodernizm
1. Racjonalizm kontekstu
2. Świadomość wyczerpania
3. Wyzwolenie
4. Dekonstrukcja
XVIII Liberalizm
1. Główne idee
2. Rodzaje (klasyczny, nowoczesny)
XIX Rawls
1. Sytuacja pierwotna i zasłona niewiedzy
2. Zasady sprawiedliwości

Efekty kształcenia

Wiedza: student rozumie podstawowe pojęcia, problemy i koncepcje z zakresu filozofii nowożytnej i współczesnej
E_1 - K_W02 - zna podstawową terminologię filozoficzną w języku polskim
E_2 - K_W08 - posiada wiedzę z zakresu historii filozofii nowożytnej i współczesnej, obejmującą najważ-niejsze teorie, stanowiska i wyraźnie określone obszary problemowe w niej występujące
E_3 - K_U12 - trafnie przywołuje w swoich argumentacjach poglądy i argumenty filozoficzne autorów no-wożytnych i współczesnych
E_4 - K_K06 - ma świadomość znaczenia europejskiego dziedzictwa filozoficznego dla rozumienia wyda-rzeń społecznych i kulturalnych

Metody dydaktyczne

M_1 - Wykłady będą prowadzone w trybie tradycyjnym

Sposoby sprawdzania i warunki zaliczenia

W_1 - Warunkiem otrzymania oceny jest zdanie egzaminu z treści wykładu. Egzamin będzie przeprowadzony ustnie i będzie polegał na odpowiedzi na zazwyczaj trzy pytania zadane przez prowadzącego i dotyczące zagadnień wchodzących w zakres obowiązującego materiału.

Lektury podstawowe

Copleston F., Historia filozofii, t. VII–IX, Warszawa 1989-1995.
Kuderowicz Z. (red.), Filozofia współczesna, t. I–II, Warszawa 1990. Miś A., Filozofia współczesna. Główne nurty, Warszawa 1998.
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. III, Warszawa 1983.

Lektury uzupełniające

Ayer A. J., Filozofia w XX wieku, Warszawa 2003.
Kołakowski L., O co nas pytają wielcy filozofowie, seria III, Krakow 2006.